Fortenfietsroute Luik-Maastricht
250 km
De fortengordel(s) van Luik
Een fort was een zelfstandig, gesloten, aan alle kanten verdedigbaar militair bouwwerk, uitgerust met zwaar geschut. In 1887 kreeg luitenant-generaal Henri Alexis Brialmont de opdracht voor het ontwerpen van fortengordels rond Antwerpen, Namen en Luik. De forten van Antwerpen dienden voor verdediging van de haven en indien nodig als nationaal schuiloord. De gordel rond Namen beschermde een belangrijk spoorwegknooppunt en schiep een verdediging tegen een mogelijk Franse aanval. De fortengordel rond Luik diende voor verdediging van het industriebekken aan de Maas en mogelijke Duitse agressie. De twaalf forten van de vesting Luik, met name Flémalle, Hollogne, Loncin, Lantin, Liers, Pontisse, Barchon, Évegnée, Fléron, Chaudfontaine, Embourg, Boncelles, werden allen gebouwd in 1888 en dit in enkele maanden tijd. Ze situeerden zich op maximaal 9 km van het stadscentrum.
Tussen de beide Wereldoorlogen herzag België haar verdediging als gevolg van de gewijzigde internationale krachtsverhoudingen. Om de oostelijke defensie te vergroten bouwde men tussen 1935 en 1940 aan de oostzijde van Luik vier nieuwe forten, op een afstand van ongeveer 20 km van de binnenstad. Dit waren de Forten van Ében-Émael, Aubin-Neufchâteau, Battice en Tancrémont.
Een fort was een zelfstandig, gesloten, aan alle kanten verdedigbaar militair bouwwerk, uitgerust met zwaar geschut. In 1887 kreeg luitenant-generaal Henri Alexis Brialmont de opdracht voor het ontwerpen van fortengordels rond Antwerpen, Namen en Luik. De forten van Antwerpen dienden voor verdediging van de haven en indien nodig als nationaal schuiloord. De gordel rond Namen beschermde een belangrijk spoorwegknooppunt en schiep een verdediging tegen een mogelijk Franse aanval. De fortengordel rond Luik diende voor verdediging van het industriebekken aan de Maas en mogelijke Duitse agressie. De twaalf forten van de vesting Luik, met name Flémalle, Hollogne, Loncin, Lantin, Liers, Pontisse, Barchon, Évegnée, Fléron, Chaudfontaine, Embourg, Boncelles, werden allen gebouwd in 1888 en dit in enkele maanden tijd. Ze situeerden zich op maximaal 9 km van het stadscentrum.
Tussen de beide Wereldoorlogen herzag België haar verdediging als gevolg van de gewijzigde internationale krachtsverhoudingen. Om de oostelijke defensie te vergroten bouwde men tussen 1935 en 1940 aan de oostzijde van Luik vier nieuwe forten, op een afstand van ongeveer 20 km van de binnenstad. Dit waren de Forten van Ében-Émael, Aubin-Neufchâteau, Battice en Tancrémont.
|
Het fort van Chartreuse
De heuvel Mont Cornillon in Luik was sinds 1124 de locatie van een norbertijnenklooster. In 1360 namen kartuizers het klooster over. Het kartuizerklooster had door haar ligging op een heuvel een strategisch belang tijdens de Franse beschieting van Luik in 1691. De Kartuizers verlieten het klooster in 1793. In 1817 werd het huidige fort gebouwd in opdracht van koning Willem I der Nederlanden. Het fort is genoemd naar het onherbergzame Chartreuse, een bergmassief in de Franse Alpen, waar de Kartuizerorde in 1084 gesticht werd. Door de bouw van een nieuwe fortengordel rond Luik in 1888 verloor het fort zijn waarde. De vesting werd in 1891 als verdedigingswerk gedeclasseerd en omgevormd tot kazerne. Tijdens WO I en WO II wordt het Fort van Chartreuse na verovering door de Duitsers telkens gebruikt als gevangenis. Sinds 1980 is het fort verlaten en in verval geraakt. Tegenwoordig is dit verlaten fort populair bij urban explorers die er hun werk van gemaakt hebben in het fotograferen van verlaten vervallen gebouwen en plekken. Overal in het fort hebben graffitispuiters hun ding gedaan. Als we door een toegangstunnel van het fort fietsen, hebben we zicht op de dikte van de muren en de met elkaar verbonden identieke kazematten, van elkaar gescheiden door op één lijn liggende rondbogen. |
|
|
Traject 01: Luik - Kanne 93,5 km
0 km Luik/Station Guillemins 1 km Luik/Park van Boverie 3 km Luik/Outremeuse JH Georges Simenon 5 km Fort van Chartreuse 17 km Tilff 20 km Universiteit van Sart-Tilman 24 km Boncelles 25 Fort van Boncelles 31 km Seraing 35 km Flémalle 37 km Fort van Flémalle 41 km Grace-Hollogne 42 km Hollogne-aux-Pierres 43 km Luchthaven Bierset 43 km Fort van Hollogne 46 km Bierset 48 km Awans 51 km Loncin 54 Fort van Loncin 60 Fort van Lantin 63 km Liers 65 Fort van Liers 73 km Houtain-Saint-Siméon 76 km Roclenge-sur-Geer 77 km Bassenge 80 km Wonck 85 km Fort van Ében-Émael 90 km Museum Brug Vroenhoven (Begin oorlog WO II) 93,5 km Kanne 
|
Traject 01a: Luik - Luchthaven Bierset 43 km
0 km Luik/Station Guillemins 1 km Luik/Park van Boverie 3 km Luik/Outremeuse JH Georges Simenon 5 km Fort van Chartreuse 17 km Tilff 20 km Universiteit van Sart-Tilman 24 km Boncelles 25 Fort van Boncelles 31 km Seraing 35 km Flémalle 37 km Fort van Flémalle 41 km Grace-Hollogne 42 km Hollogne-aux-Pierres 43 km Luchthaven Bierset
Traject 01b: Luchthaven Bierset - Maastricht 65,5 km
0 km Luchthaven Bierset 0 km Fort van Hollogne 03 km Bierset 05 km Awans 08 km Loncin 11 Fort van Loncin 17 Fort van Lantin 20 km Liers 22 Fort van Liers 30 km Houtain-Saint-Siméon 33 km Roclenge-sur-Geer 34 km Bassenge 37 km Wonck 42 km Fort van Ében-Émael 47 km Museum Brug Vroenhoven (Begin oorlog WO II) 50,5 km Kanne 52,5 km Sluizen van Lanaye 56,5 km Buitengoed Slavante 57,5 km Uitzicht platform ENCI-groeve 58,5 km Maastricht/Fort Sint Pieter 60,5 km Maastricht/Waldeckpark 'Kazematten' 61 km Maastricht/Standbeeld D'Artagnan 63 km Maastricht/Hoge Fronten 64 km Maastricht/Lage Fronten 65 km Maastricht/t'Bassin 65,5 km Maastricht/Markt
| ||||||
De vestingstad Maastricht
De Romeinen waren de eerste die hier een vesting, een castellum, bouwden. Hoewel Maastricht niet bekend staat als vestingstad is het uniek als het gaat om de aanwezige vestingwerken. Vanaf de 16e E werden vanwege de destijds ontstane zwaardere artillerievuurkracht buiten de stadsmuren buitenwerken aangelegd die de vijandelijke beschietingen op afstand moesten houden. De resten van deze vestingwerken ter verdediging van de stad Maastricht zijn opgenomen in het Frontenpark en het Waldeckpark, ook wel ‘kazematten’ genoemd. Waar thans het Waldeckpark ligt, sneuvelde op 25 juni 1673 Charles de Batz de Castelmore, beter bekend als de musketier D'Artagnan, tijdens het Beleg van Maastricht. Naar aanleiding van dit beleg werd hier in 1688-90 ter versterking van de buitenwerken aan de zuidwestzijde van de stad het bastion Waldeck aangelegd. Van 1770-80 werd de buitenwand van de droge gracht versterkt met een contrescarp, een talud aan de buitenzijde van de gracht, bekleed met een muur van gemetselde baksteen met op regelmatige afstanden mergelblokken in kettingverband. Achter deze muur bevindt zich een caponnière, een langgerekte, gebogen kazemat met schietgaten van waaruit een vijand die zich in de droge gracht waagde, van achteren beschoten kon worden. De caponnière is door gangen verbonden met het ondergrondse gangenstelsel van Maastricht.
Het Frontenpark is een stads- en natuurpark aan de westrand van het centrum van Maastricht. Vanouds bestaan deze vestingwerken uit een hoger gelegen deel met droge grachten, de ‘Hoge Fronten’, en een laag gelegen deel met natte grachten, de ‘Lage Fronten’. Het park is vrij toegankelijk voor wandelaars. Van de Hoge Fronten is bovengronds ruim een derde bewaard gebleven. Het 11 km lange netwerk van ondergrondse verdedigingswerken is nog min of meer intact. De Lage Fronten behoorden tot de 'natte' buitenwerken van Maastricht, met grachten die gevuld waren met water.
De Romeinen waren de eerste die hier een vesting, een castellum, bouwden. Hoewel Maastricht niet bekend staat als vestingstad is het uniek als het gaat om de aanwezige vestingwerken. Vanaf de 16e E werden vanwege de destijds ontstane zwaardere artillerievuurkracht buiten de stadsmuren buitenwerken aangelegd die de vijandelijke beschietingen op afstand moesten houden. De resten van deze vestingwerken ter verdediging van de stad Maastricht zijn opgenomen in het Frontenpark en het Waldeckpark, ook wel ‘kazematten’ genoemd. Waar thans het Waldeckpark ligt, sneuvelde op 25 juni 1673 Charles de Batz de Castelmore, beter bekend als de musketier D'Artagnan, tijdens het Beleg van Maastricht. Naar aanleiding van dit beleg werd hier in 1688-90 ter versterking van de buitenwerken aan de zuidwestzijde van de stad het bastion Waldeck aangelegd. Van 1770-80 werd de buitenwand van de droge gracht versterkt met een contrescarp, een talud aan de buitenzijde van de gracht, bekleed met een muur van gemetselde baksteen met op regelmatige afstanden mergelblokken in kettingverband. Achter deze muur bevindt zich een caponnière, een langgerekte, gebogen kazemat met schietgaten van waaruit een vijand die zich in de droge gracht waagde, van achteren beschoten kon worden. De caponnière is door gangen verbonden met het ondergrondse gangenstelsel van Maastricht.
Het Frontenpark is een stads- en natuurpark aan de westrand van het centrum van Maastricht. Vanouds bestaan deze vestingwerken uit een hoger gelegen deel met droge grachten, de ‘Hoge Fronten’, en een laag gelegen deel met natte grachten, de ‘Lage Fronten’. Het park is vrij toegankelijk voor wandelaars. Van de Hoge Fronten is bovengronds ruim een derde bewaard gebleven. Het 11 km lange netwerk van ondergrondse verdedigingswerken is nog min of meer intact. De Lage Fronten behoorden tot de 'natte' buitenwerken van Maastricht, met grachten die gevuld waren met water.
|
Fort Sint Pieter
Het Fort Sint Pieter kwam tot stand in 1701-02 op de noordflank van de Sint-Pietersberg in Maastricht. Het vijfhoekig fort werd gebouwd ter verdediging van de zuidelijke vestingmuren van Maastricht nadat de Fransen in 1673 de Sint-Pietersberg hadden ingenomen om van hieraf met kanonnen bressen te slaan in de zuidelijke vestingmuren. Vandaag is het bouwwerk een toeristische attractie. |
|
|
Traject 02: Kanne - Banneux 79,5 km
0 km Kanne 2 km Sluizen van Lanaye 6 km Buitengoed Slavante 7 km Uitzicht platform ENCI-groeve 8 km Maastricht/Fort Sint Pieter 10 km Maastricht/Waldeckpark 'Kazematten' 10,5 km Maastricht/Standbeeld D'Artagnan 12,5 km Maastricht/Hoge Fronten 13,5 km Maastricht/Lage Fronten 14,5 km Maastricht/t'Bassin 15 km Maastricht/Markt 16 km Maastricht/Helpoort Vestingmuseum 25 km Eijsden 25,5 km Eijsden/Kasteel 28 km Fort Lavagne 30,5 km Moelingen 32 km Mesch 34,5 km 's Gravenvoeren 37 km Warsage 39 km Aubin-Neufchâteau 40 km Fort van Aubin-Neufchâteau 44 km Saint-Jean-Sart 46,5 km Abdij van Val-Dieu 58,5 km Fort van Battice 62 km Herve 69 km Soiron 74 km Pepinster 76 km Fort van Trancemont 79,5 km Banneux
|
Traject 02: Maastricht - Banneux 64,5 km
0 km Maastricht/Markt 1 km Maastricht/Helpoort Vestingmuseum 10 km Eijsden 10,5 km Eijsden/Kasteel 13 km Fort Lavagne 15,5 km Moelingen 17 km Mesch 19,5 km 's Gravenvoeren 22 km Warsage 24 km Aubin-Neufchâteau 25 km Fort van Aubin-Neufchâteau 29 km Saint-Jean-Sart 31,5 km Abdij van Val-Dieu 33,5 km Fort van Battice 47 km Herve 54 km Soiron 59 km Pepinster 61 km Fort van Trancemont 64,5 km Banneux
| ||||
|
Traject 03: Banneux - Luik 76,5 km
0 km Banneux 4,5 km Andoumont 9,5 km Le Péry 11 km Priorij van Beaufays 15,5 km Fort van Embourg 22 km Chaudfontaine 24 km Fort van Chaudfontaine 30 km Fléron 31 km Fort van Fléron 35,5 km Fort van Évegnée 37 km Hesneux 39 km Barchon 40 km Fort van Barchon 41 km Housse 47 km Hermalle-sous-Argenteau 54 km Vivegnis 55,5 km Fort van Pontisse 65,5 km Sainte-Walburge 67,5 km Fort Citadel van Luik 72 Luik/Féronstrée 73 km Luik/Perron 74 km Luik/centrum 74,5 km Luik/kunstwerk 'De Duiker' 76,5 km Luik/Guillemins |
|
| 3-fortenfietsroute_banneux-luik_77_km.gpx |
|
De Citadel van Luik
In 1684 herbouwt prins-bisschop Maximiliaan Hendrik van Beieren de door hem in 1650 gebouwde citadel van Luik nadat deze in 1676 gesloopt was door de Fransen. Tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701) neemt Vauban de restauratie van de citadel in handen. In 1703 betalen de Luikenaren de prijs van hun neutraliteit in de oorlog tussen Frankrijk en Nederland. De Nederlanders voorzien in de periode 1707 tot 1711 de citadel van nieuwe bolwerken en in 1816 keurt koning Willem I opnieuw een reconstructieproject goed. Tijdens de revolutie in 1830 capituleert het Nederlandse garnizoen en het tweede bataljon van het Eerste Regiment van onafhankelijke België maakt zich meester van de citadel. In 1891 degradeert een koninklijk besluit de vestingwerken van de citadel. Luik krijgt vanwege de vooruitgang van de artillerievuurkracht een ring van twaalf forten rond Luik en de citadel krijgt een functie van huisvesting van troepen, interneringskampen en ziekenhuizen voor de geallieerde soldaten. In 1970 wordt op het binnenterrein een groot ziekenhuis gebouwd. We fietsen omheen de citadel langs de muren van het oude fort met een laatste groots uitzicht. Ditmaal over het centrum van Luik en de Maas waar we, na een passage aan een militaire begraafplaats en toegang tot het vroegere fort in het Citadelpark, naar afdalen. We fietsen door het oude deel van de stad via enkele verstoken kleine steegjes en de 374 trappen tellende Montagne de Beuren naar de Maasoever. Bij de Maas gekomen, het kunstwerk ‘De Duiker’ op één lijn liggend met de Paradijstoren, beseffen we dat strijd bestreden is. Met 25 sites en negen klimmen buiten categorie op het palmares sluiten we deze fortengordel overwinnend af. |
|
